‘Alleen met een geloofwaardige defensiemacht kan Europa de veiligheid van haar burgers verdedigen’, schrijft Europarlementslid Hilde Vautmans (Open VLD).
Amerikaans presidentskandidaat Donald Trump wakkert de angst in Europa voor een nieuwe Russische aanval aan en lijkt dat scenario met zijn nieuwste uitspraken zelfs aan te moedigen. Trump ondergraaft daarmee de essentie van de NAVO, de veiligheidsgarantie waarin een aanval op één geldt als een aanval op alle landen. Met zulke vrienden heb je geen vijanden meer nodig.
Toch mag zijn nieuwste dreigement Europa niet verrassen. Ze past naadloos in een reeks uitspraken waarmee Trump het vertrouwen in de NAVO tot een dieptepunt heeft gebracht. Bovendien wordt ook onder President Joe Biden de steun van de Verenigde Staten aan Oekraïne met de dag minder vanzelfsprekend. De enige logische conclusie is dat Europa voor onze veiligheid op zijn eigen benen moet staan.
In de aanloop naar de Amerikaanse verkiezingen moeten we de Europese defensie en veiligheid met andere woorden ‘Trump-proof’ maken, zeker nu de oorlog op ons eigen continent en de instabiliteit rondom de Europese Unie alsmaar toeneemt. Om te beginnen zullen de Europese lidstaten simpelweg méér geld moeten uitgeven.
Versnippering
Maar het is een misvatting om te denken dat het enkel om de centen gaat. De Europese lidstaten gaven in 2022 een recordbedrag van 240 miljard euro aan defensie-uitgaven uit, bijna drie keer zoveel als Rusland. De crux is dat we die uitgaven uiterst inefficiënt besteden, want ze blijven vaak versnipperd over de tinten van 27 uiteenlopende nationale belangen.
Dat laat zich voelen: binnen de Europese Unie worden maar liefst zeventien types tanks geproduceerd, tegenover één soort in de Verenigde Staten. De levering van wapens vanuit de Europese Unie aan Oekraïne verloopt veel te traag, onder meer omdat de nationale defensie-industrieën nauwelijks op elkaar zijn afgestemd. Daarom kan Europa zijn belofte aan Oekraïne om tegen maart een miljoen granaten aan Oekraïne te leveren niet nakomen.
De bescherming van nationale industrieën hindert de ontwikkeling van nieuwe defensiecapaciteiten. Ook de meeste aanbestedingen worden nationaal bepaald: In 2022 vond slechts 18% van de defensieaankopen gezamenlijk plaats, ver onder het Europese richtgetal van 35%. Als we dat allemaal Europees organiseren, zouden we volgens betrouwbare schattingen tot een derde van de kosten kunnen besparen. Lees: een derde wapens en munitie meer kunnen leveren.
Europese minister van Defensie
De versnippering vormt een grote bedreiging voor onze Europese veiligheid. Met oorlog op Europees grondgebied en de dreiging van Trump die terug aan de macht komt, moeten we eindelijk werk maken van een Europese defensie-unie, met een eengemaakt Europees defensiebeleid. Dat betekent in de eerste plaats: één volwaardige Europese markt voor defensie-industrie die onderdeel wordt van de traditionele Europese interne markt.
Ten tweede betekent dat fors meer gezamenlijk aankopen van wapens en munitie. Gezamenlijke aankopen zijn doeltreffender en bevorderen de langetermijnzekerheid die de defensie-industrie nodig heeft. De huidige EU-instrumenten en -budgetten om gezamenlijke aankopen te bevorderen zetten geen zoden aan de dijk. Eén Europese Minister van Defensie moet die defensieaankopen strategisch coördineren, want nu is die portefeuille verdeeld tussen de Hoge Vertegenwoordiger voor het Buitenlandse Beleid en de Eurocommissaris voor de Interne Markt.
Een ander gebied waar versnippering ons parten speelt, is het domein van de inlichtingen. Amerikaanse inlichtingendiensten waren voorbereid op de Russische invasie van Oekraïne, de onze helemaal niet. Informatie en kennis zijn verdeeld over zevenentwintig inlichtingendiensten. In een dreigende situatie hebben we nood aan snelle collectieve besluitvorming. Daarom moeten we de krachten van de nationale diensten bundelen in één Europese inlichtingendienst.
Een fundamentelere noodzakelijke stap is de afschaffing van het verlammende veto op het gebied van buitenland- en veiligheidsbeleid. In dreigende situaties en noodgevallen moet de Unie krachtdadig besluiten kunnen nemen. Een maandenlang durend veto van anti-Europeanen zoals Viktor Orbán kunnen we ons niet meer veroorloven. Om onze veiligheid te kunnen garanderen, moeten we na een wijziging van de Europese Verdragen besluiten nemen met gekwalificeerde meerderheid.
Tot slot moet samenwerking uiteindelijk leiden tot een Europees leger. Met één Europees leger in plaats van zevenentwintig legers vergroten we onze militaire slagkracht en afschrikking enorm en maken we Europa veiliger. Met een mogelijke terugkeer van Trump is er geen alternatief. Alleen met een geloofwaardige defensiemacht kunnen wij de veiligheid van onze burgers verdedigen in een snel veranderende wereld.
Gepubliceerd in Knack op 12/02/2024
