‘Alles rond Qatar moet terug op tafel, maar dan begint het werk pas’

‘Deze zaak bevestigt een fout beeld van Europa en ondergraaft zo Europa in haar rol als strijder voor de rechtsstraat en tegen corruptie’, schrijft europarlementslid Hilde Vautmans over de onthullingen in #CorruptionEurope.

Vertrouwen komt te voet en gaat te paard. Zeker voor de Europese Unie, een niveau dat nog altijd als een ver-van-mijn-bedshow gezien wordt, onbekend en dus onvertrouwd.
Net daarom gelden in de Europese politiek strengere regels en hogere standaarden, bijvoorbeeld rond de screening van de financiële belangen van Commissarissen voor ze aantreden of een lobbyregister in het Europees Parlement, dat veel verder gaat dan zowat alle nationale parlementen of de lokale politiek. En net daarom is deze zaak zo pijnlijk: ze bevestigt een fout beeld van Europa en ondergraaft zo Europa in haar rol als strijder voor de rechtsstraat en tegen corruptie.

Ik ga me niet uitspreken over de grond van deze zaak. Ik heb alle vertrouwen in de Belgische justitie, die hiermee getoond heeft uitstekend werk te verrichten. Mij gaat het om politieke conclusies, en die kunnen niet ver genoeg gaan.
Eerst moeten we het volledige onderzoek voeren naar wat er gebeurd is, en elke vermeende beïnvloeding stoppen. Onlangs heeft de Commissie burgerlijke vrijheden, justitie en binnenlandse zaken (LIBE) het visumvrij reizen voor burgers van Qatar goedgekeurd. Mijn fractie, Renew Europe, stemde tegen. Met wat we nu weten, kan de parlementaire procedure sowieso niet doorgaan tot een onderzoek ten gronde gevoerd is. Alles rond Qatar moet terug op tafel.

Daarnaast moet het gerechtelijk onderzoek volledig gevoerd kunnen worden, dus dient de parlementaire onschendbaarheid van Europarlementariër Eva Kaili en andere betrokkenen opgeheven te worden. En onze herstelde geloofwaardigheid begint met een belangrijk signaal van het gehele Europese Parlement, dat ze ook als ondervoorzitter meteen vervangen wordt. Dit is intussen gelukkig gebeurd.

Let wel, zelfs met de beste regels en controle hou je niemand tegen die voor een zak geld bereid is politieke boodschappen op maat te verkondigen, maar toch moeten ook onze interne regels doorgelicht worden. We moeten volledige transparantie geven over lobbycontacten in en rond het Europees Parlement, en bekijken hoe andere Europese instellingen daarmee omgaan. Onder het mom van nationale soevereiniteit blijft vooral de Raad een politieke black box.

Want er is een veel breder probleem van buitenlands geld en politiek. Uit Amerikaanse inlichtingen bleek dat Rusland sinds 2014 meer dan 300 miljoen dollar uitgegeven heeft om politici in Westerse democratieën te beïnvloeden. Europa is hoofddoelwit en extreemrechtse partijen, bewegingen en opiniemakers hun voornaamste middel. In enkele landen neemt extreem links die rol op zich. Vorig jaar werd de EU-China friendship group in het Parlement tijdelijk opgeschort nadat Politico had aangegeven dat er erg nauwe banden waren met de Chinese regering.

Onze democratie heeft een zwakke plek, en dat is haar openheid voor ondemocratische beïnvloeding. Daarover werd twee jaar geleden een speciale parlementaire commissie opgericht, die buitenlandse inmenging en disinformatie in de Europese en nationale politiek onderzoekt.
In haar eerste rapport met aanbevelingen – waarin Qatar trouwens al expliciet vermeld werd – pleitten we al voor een gecoördineerde EU-strategie tegen buitenlandse manipulatie, en een verderzetting van die commissie moet aangeven op welke vlakken we concreet moeten focussen.

Laat deze zaak een onomkeerbaar punt maken: de Europese democratie is niet te koop.

Gepubliceerd in Knack op 14/12/2022.