“De geopolitieke gevolgen van deze crisis kunnen ons nog vele jaren achtervolgen”

Brussel – De COVID-19 pandemie heeft de wereld diep geschokt, het is een katalysator voor verandering van de wereldorde waarin de Europese Unie nog steeds haar plaats moet vinden. Dat is de harde maar onmiskenbare conclusie van het rapport van Europees Parlementslid Hilde Vautmans (Open Vld, Renew Europe) dat vandaag gestemd zal worden in de commissie buitenlandse zaken van het Europees Parlement. Vautmans roept de EU op om haar aanwezigheid op het gebied van buitenlands beleid te versterken om haar belangen in het nieuwe geopolitiek tijdperk te kunnen verdedigen.
 
Europees Parlementslid Hilde Vautmans (Open Vld, Renew Europe), coördinator buitenlands beleid voor de Renew Europe fractie: “Veel Europese lidstaten zijn zo overweldigd door de laatste golf van Covid-19 gevallen dat de onmiddellijke medische en economische impact begrijpelijkerwijs voorrang heeft. Maar bovenop de socio-economische en politieke risico’s is de corona pandemie ook een game changer wat betreft buitenlands beleid en wereldwijde veiligheidskwesties. Het heeft de betrekkingen tussen s ‘werelds grootmachten gewijzigd, het ondermijnt veel van de waarden die de EU decennialang heeft proberen bevorderen in de wereld en het zal leiden tot een terugval in conflicten als gevolg van bijkomende spanningen vanwege COVID-19. De geopolitieke gevolgen van deze crisis kunnen ons nog tientallen jaren achtervolgen. Het feit dat Europa in deze nieuwe wereldorde nog zoekende is, is niet alleen een zwakte voor Europa zelf maar bovenal ook voor het multilateralisme. Een verenigde en vastberaden Europese aanwezigheid op het wereldtoneel zou de mondiale, op regels gebaseerde orde weer kunnen opbouwen en naast Europese waarden ook de Europese belangen kunnen veiligstellen. Daarom is het enorm belangrijk dat de Conferentie over de toekomst van Europa zo snel als mogelijk van start gaat, het is immers hét forum om de huidige beperkingen van het Europese buitenlands beleid te bespreken en aanbevelingen te doen over hoe we tot een assertiever buitenlands beleid kunnen komen.”
 
In het rapport wijst Vautmans op het gebrek aan mondiaal leiderschap en samenwerking in de eerste fasen van de reactie op het coronavirus. De Verenigde Staten kozen voor een isolationistische houding, die niet alleen de betrekkingen met andere partners – met name China – maar ook het multilaterale systeem als zodanig gevaarlijk zou kunnen ondermijnen. China en Rusland zijn dan weer verantwoordelijk voor grootschalige desinformatiecampagnes en voor het ondermijnen van de eenheid in de EU. Daarnaast, stelt het rapport, heeft de pandemie aangetoond dat de EU wat betreft strategische en existentiële sectoren minder afhankelijk moet worden van derde landen.
 
Hilde Vautmans roept de Europese leiders, en met name de EU hoge vertegenwoordiger Borrell, op om de instrumenten die zij ter beschikking hebben zo goed als mogelijk te benutten om de banden met bondgenoten te versterken en snel werk te maken van een aantal nieuwe instrumenten. Zo onderstreept Vautmans dat het beëindigen van de unanimiteitsregel wat betreft buitenlandse zaken ertoe zou bijdragen dat de EU een meer assertieve speler wordt, zoals het geval van de sancties onlangs heeft aangetoond. Verder moet de EU hoge vertegenwoordiger een sterker mandaat krijgen om namens de EU te spreken, bijvoorbeeld door de oprichting van een Europese zetel in multilaterale organisaties. Om beter paraat te kunnen zijn om pandemieën zoals COVID-19 te bestrijden, moet er volgens haar een meer gezamenlijk optreden komen van de strijdkrachten van de Europese lidstaten, binnen bestaande maar ook nieuwe kaders zoals militaire ziekenhuistreinen. De EU moet ook over voldoende en geloofwaardige militaire capaciteiten beschikken. Verder moet de EU meer veerkracht opbouwen tegen hybride dreigingen en desinformatie, door middel van betere communicatiestrategieën. Tot slot moet er een grotere aanwezigheid zijn van de EU in haar nabuurschap, met name in Afrika, en moet de EU een geloofwaardig toekomstperspectief bieden voor de landen van de Westelijke Balkan.