Doorbraak budget en herstelfonds, maar tegen welke prijs?

Brussel – Vandaag debatteert het Europees Parlement over de uitkomst van de Europese Top van vorige week. De middengroepen, waaronder ook Renew Europe, juichen het compromis rond de meerjarenbegroting en het herstelfonds #NextGenerationEU toe, maar hebben vragen over hoe het rechtsstaatmechanisme nu ingezet zal worden. 

Europees Parlementslid Hilde Vautmans (Renew Europe, Open Vld) blikt vooruit: “Eerst het goede nieuws. Europa kan nu massaal de nodige investeringen doen in de economie, met een aanpak die niet anders dan historisch genoemd kan worden: we gaan nu als Europese Unie geld lenen en nieuwe vormen van eigen inkomsten innen om die terug te betalen. We mogen evenmin vergeten hoe belangrijk dat het is dat er voor het eerst überhaupt een mechanisme ís om de uitgekeerde fondsen te toetsen aan de rechtsstaat – iets waar het Europees Parlement voor gevochten heeft en nu iedereen, ook Hongarije en Polen, zich bij neergelegd heeft. Maar de politieke gevolgen zijn minder evident. Het compromis kwam er nadat de Europese Raad een verklaring tekende, die de Commissie aangeeft richtlijnen te moeten uitwerken over hoe het rechtsstaatmechanisme ingezet zal worden ná advies van het Europese Hof, want de twee dwarsliggers zullen het mechanisme sowieso juridisch aanvechten.”

Wat zegt dat over de politieke verhoudingen binnen Europa? Hebben Orbán en Kaczyński alsnog een de facto vetorecht gekregen over zaken waarin ze zelf hoofdverdachte zijn? En heeft de Commissie hiermee opdracht gekregen van de staatshoofden om voorlopig de wet niet toe te passen?

“Dat is niet alleen politiek, maar zelfs wettelijk van belang. De Commissie is de onafhankelijke hoeder van de verdragen. Zij heeft van niemand orders te krijgen, en nog minder om de wet niet toe te passen. Het is ironisch dat de Top besliste de wettigheid te zullen ondersteunen door de Europese wet te breken. Daar gaat het Europees Parlement een stokje voor steken. Vandaag stemmen we een resolutie die de wettelijkheid en onmiddellijke toepasbaarheid van het rechtsstaatmechanisme onderstreept, en de Commissie op haar taak wijst: zij moet in dit dossier haar onafhankelijkheid van de Raad herbevestigen, en daar zal het Europees Parlement als controlerende macht nauwgezet op toezien. Deze discussie zal ons de komende maanden en jaren ongetwijfeld nog bezighouden. Dit gaat immers over het hart en de longen van Europa: wie stuurt het beleid aan en waar naartoe? Als een politiek akkoord onder regeringsleiders de wet naast zich neer kan leggen, komt al de rest in het gedrang. Niet met ons,” aldus Hilde Vautmans.