Ook Europa zal de gevolgen dragen van de mislukte gok van Biden
‘Herhaaldelijke geopolitieke crisissen hebben nog niet geleid tot een meer doordacht defensie- en buitenlandbeleid. Wel, dit is een crisis die ons op beide vlakken tot inzicht dwingt’, schrijft europarlementslid Hilde Vautmans, die pleit om de EU ook militair te versterken.
Het is chaos troef in Afghanistan na de machtsgreep van de Taliban. De beelden en getuigenissen die ons vanuit Afghanistan bereiken, zijn hallucinant. Wanhopige Afghanen die zich vastklampen aan vliegtuigen die willen opstijgen, het toont aan hoezeer de Afghaanse bevolking vreest voor het Talibanregime. Het zijn beelden die nog lang op ons netvlies gebrand zullen blijven. De beslissing van Amerikaans President Biden om door te gaan met de terugtrekking van de Amerikaanse troepen uit Afghanistan was op z’n zachtst gezegd overhaast en onvoldoende doordacht. Dat is intussen wel duidelijk gebleken. De gok van Biden heeft niet gewerkt. De Taliban is aan zet in Afghanistan. De gevolgen zijn groot.
In eerste instantie is de machtsgreep door de Taliban een tragedie voor de Afghaanse bevolking en met name voor vrouwen en meisjes. Het is voorlopig nog onduidelijk met welke Taliban we te maken zullen hebben. De eerste signalen zijn verwarrend, alsof er een soort Taliban-light aan de macht zou zijn gekomen. Daar geloof ik weinig van, laten we dus zeker waakzaam blijven. Onder een Talibanregime kan de bescheiden vooruitgang op het gebied van vrouwenrechten van de laatste twintig jaar in een mum van tijd worden teruggedraaid. Vrouwen en meisjes kunnen weggewist worden uit het politieke en maatschappelijke leven en verbannen uit de school.
De internationale gemeenschap moet daarom verenigd reageren op de machtsgreep van de Taliban zodat de rechten en vrijheden van deze vrouwen en meisjes gevrijwaard blijven. Naast vrouwen en meisjes vrezen ook vele Afghanen die jarenlang voor onze troepen hebben gewerkt, zoals de vele tolken, voor de Taliban. We kunnen deze mensen niet aan hun lot overlaten. Het minste wat het Westen hen verschuldigd is, is een veilig toevluchtsoord. De Europese landen moeten daarom vandaag besluiten om hen humanitaire visa te geven.
Maar ook Europa zal de gevolgen dragen van de mislukte gok van Biden. Duizenden Europese burgers, waarvan het merendeel ambassadepersoneel, bevinden zich nog in het land. Onze mensen moeten zo snel als mogelijk in veiligheid worden gebracht en geëvacueerd en dat blijkt niet evident. Dat moet nu onze eerste prioriteit zijn. Europa mag zich bovendien verwachten aan een nieuwe vluchtelingenstroom. Want wat de toekomst ook mag geven, Afghanistan stevent af op een burgeroorlog met humanitaire crisis, een streng Islamistisch regime waarbij voor elke burger die buiten de pas loopt de executie dreigt of een failed state die een nieuwe broeihaard voor terroristen wordt. Genoeg redenen om bij elk scenario elders een veilige haven te zoeken.
Wederom lijkt de EU evenwel geen invloed te hebben op de gebeurtenissen in haar brede achtertuin. De Amerikanen besloten Afghanistan te verlaten omdat er politiek geen draagvlak meer voor was en hun prioriteiten elders liggen. Europa werd daarmee door Biden voor een voldongen feit gesteld. Want in Afghanistan hadden vooral de Amerikanen het voor het zeggen. De EU, vooralsnog een militaire dwerg, had geen andere optie dan te volgen.
Niet erg collegiaal van onze Amerikaanse bondgenoot, maar we zijn intussen genoeg gewaarschuwd dat we niet langer moet rekenen op de Amerikaanse veiligheidsparaplu en meer verantwoordelijkheid moeten opnemen voor de veiligheid in ons eigen nabuurschap. We slikken nu dus opnieuw de bittere pil. Hoewel Europa samen evenveel aan defensie spendeert als Rusland of China, mist het de militaire capaciteiten om te kunnen beslissen om op te treden als de Amerikanen dat niet willen.
Europa is nog teveel een soft power, terwijl de harde realiteit is dat het hebben van geloofwaardige militaire middelen een belangrijke voorwaarde is om macht af te dwingen. De uitbouw van een echte geopolitieke Unie die strategisch autonoom is, is urgent. Er is geen tijd te verliezen. Het wordt tijd dat Europa meer is dan een weldoener of een toevluchtsoord voor vluchtelingen. Dat Europa zich ontwikkelt tot een grootmacht die de koers van conflicten in haar nabuurschap mee kan sturen in plaats van de beslissingen van andere machten te ondergaan.
Het cliché luidt dat Europa zich ontwikkelt van crisis tot crisis. Die logica haperde de voorbije jaren. De doorgedachte conclusies van de migratiecrisis van 2015 hebben zich tot nog toe niet omgezet in een doorstart van het Europese migratiebeleid. Herhaaldelijke geopolitieke crisissen hebben nog niet geleid tot een meer doordacht defensie- en buitenlandbeleid. Welnu, dit is een crisis die ons op beide vlakken tot inzicht dwingt.
Gepubliceerd in Knack op 18/08/2021.