Persoonlijke ‘Magnitsky’-sancties tegen Rusland
Guy Verhofstadt en Hilde Vautmans (Open Vld) zijn Europees parlementsleden. Ze vinden dat het tijd wordt dat Europees Commissievoorzitter Von der Leyen de gemeenplaatsen overstijgt in het Oekraïneconflict.
Langs een kant draait dat hele conflict rond de Europese Unie. Directe oorzaak ervan was een associatieakkoord, waarmee de Oekraïners hun ambitie duidelijk maakten dichter naar het Europese model toe te willen groeien. Het is ook waar Poetin het meest schrik voor heeft, een wereld rondom Rusland waarin onafhankelijke volkeren democratisch kiezen voor open markten en vrije samenlevingen, verankerd in moderne staatsstructuren, gebaseerd op democratie en rechtsstaat. Op vlak van veiligheid betekent Oekraïne niks voor hem, maar qua wereldbeeld is het zijn ergste nachtmerrie.
Maar anderzijds is de Europese Unie slechts van ondergeschikt belang. Eerst zagen we Amerikanen en Russen alleen onderhandelen over de veiligheidsarchitectuur in Europa – alsof de Koude Oorlog nooit beëindigd was. Daarna kwam de focus op de NAVO te liggen. Dan slaagden enkele Europese staatshoofden er toch in een voet tussen de diplomatieke deur te krijgen. Maar zoals altijd werd de EU in het beste geval behandeld als een hulpmiddel, voor moest het ooit van pas komen.
Deze week, als de Commissie in het Europees Parlement op de rooster gelegd wordt over de uit de hand lopende crisis, is het moment daar om de gemeenplaatsen en algemeenheden te overstijgen. Het is tijd dat Ursula Von der Leyen eindelijk de geopolitieke rol van Europa weet te vatten in een agenda, die naam waardig.
Eerst en vooral moet de Commissie een synthese maken van de intense diplomatieke inspanningen die de voorbije weken ontwikkeld werden, met name door de Franse president Macron: een Europees veiligheidsperspectief herdefiniëren waarin de ona”ankelijkheid van Oekraïne gegarandeerd wordt zonder legitieme Russische bezorgdheden in het gedrang te brengen.
Tweede noodzakelijke element is een pakket aan sancties dat meteen uitgerold kan worden zodra er sprake is van een Russische invasie op Oekraïens grondgebied, hoe beperkt die ook moge zijn. Daarin moeten zware persoonlijke ‘Magnitsky’- sancties vervat zitten tegen Russisische oligarchen die in het Westen leven en opereren, het bevriezen van Nord Stream II en het uitsluiten van Rusland uit het Swift-betalingssysteem.
Ten derde hebben we dringend een militair steunprogramma voor Oekraïne nodig, via een uitzonderlijk gezamenlijk aankoop- en leveringsprogramma van wapens, gebudgeteerd via nabuurschapsfondsen en de Europese Vredesfaciliteit.
Ten vierde moeten we, als voorzorgsmaatregel, artikel 42 van het Verdrag activeren, onze eigen Europese wederzijdse verdedigingsclausule, wat betekent dat elke agressie tegen een lidstaat onmiddellijk de plicht inroept van de hele Unie om hulp te bieden.
Tenslotte hebben we nood aan een plan van aanpak voor vluchtelingenstromen die onvermijdelijk het gevolg zouden zijn van een militair conflict, gebaseerd op solidariteit tussen de lidstaten.
Het is niet alleen dat de belangen van Europa onder vuur liggen — het idee zelf van Europese eenheid ligt aan de basis van dit conflict. De enige manier om met die druk om te gaan is de Europese Unie te versterken, haar diplomatieke- en defensiecapaciteit, haar samenhang op vlak van energie en migratiebeleid, de eenheid in onze politieke visie als democratieën.
Daarnaast moeten we, als we Poetin niet tot inzicht kunnen brengen, de hand blijven reiken naar zijn bevolking: we moeten investeren in maatregelen ten gunste van de gewone Russen, die lang genoeg geleden hebben onder Poetins kleptocratische dictatuur. We kunnen een visumprogramma opzetten voor Russische studenten, artiesten en wetenschappers. We zouden Russisch moeten erkennen als moedertaal van miljoenen Europese burgers. We kunnen veel meer doen om democratische krachten binnen Rusland te ondersteunen. Hun hoop is Poetins grootste vrees.
Het is hoog tijd dat de Europese Unie haar eigen macht en aantrekkingskracht onder ogen ziet. En ze inzet als haar grootste kracht.
Gepubliceerd in De Morgen op 14/02/2022.